Καρναβαλικό Μουσείο

Εκθετήριο Ειδών Λαϊκής Τέχνης – Καρναβαλικό Μουσείο Δήμου Αγιάσου

Το κτίριο, που φιλοξενεί το Εκθετήριο Ειδών Λαϊκής Τέχνης – Καρναβαλικό Μουσείο του Δήμου Αγιάσου, χτίστηκε το 1936, για να στεγάσει την ιδιωτική επιχείρηση ηλεκτροφωτισμού Αγιάσου, ανάδοχος της οποίας ήταν η Βάνα σύζυγος του δικηγόρου Στρατή Αλαμανέλη και κόρη του γιατρού Στρατή Δουκάρου, ο οποίος το 1927 ίδρυσε την επιχείρηση. Το 1963 η επιχείρηση ηλεκτροφωτισμού της Βάνας Αλαμανέλη εξαγοράστηκε από τη ΔΕΗ, η οποία εγκατέστησε καινούργια μηχανήματα στην Ηλεκτρομηχανή και άρχισε τη σταδιακή αντικατάσταση του δικτύου ηλεκτροφωτισμού στην ευρύτερη περιοχή της Αγιάσου. Η Ηλεκτρομηχανή σταμάτησε να λειτουργεί στο τέλος της Επταετίας. Το κτίριο έμεινε σε αχρησία για είκοσι περίπου χρόνια, όταν το 1992, επί δημαρχίας Γιώργου Π. Παπαπορφυρίου, ο Δήμος Αγιάσου το αγόρασε από τη ΔΕΗ, έναντι του ποσού των 5.000.000 δρχ., και το επισκεύασε με σκοπό να το κάνει εκθετήριο παραδοσιακών τεχνών της Αγιάσου, τουριστικό γραφείο και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων κατά τη χειμερινή περίοδο. Τη δεκαετία που ακολούθησε δεν έγινε δυνατή η υλοποίηση αυτού του στόχου. Επί δημαρχίας Χρύσανθου Χρ. Χατζηπαναγιώτη (2003-2004) ο Δήμος Αγιάσου, εκτέλεσε το έργο της διαμόρφωσης του κτιρίου σε Εκθετήριο Ειδών Λαϊκής Τέχνης – Kαρναβαλικό Μουσείο, που χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Αιγαίου, επί υπουργίας του Νίκου Σηφουνάκη (συμβατικό ποσό 65.697,17 €). Επιπλέον, από ίδιους πόρους του Δήμου, περίπου άλλες 20.000 €, έγιναν εργασίες επισκευής της στέγης και εσωτερικής του διαρρύθμισης (2009-2010). Την Τρίτη, 28 Δεκεμβρίου 2010, στις 6 μ.μ., έγιναν τα εγκαίνια του Εκθετηρίου Ειδών Λαϊκής Τέχνης - Καρναβαλικού Μουσείου του Δήμου Αγιάσου.

Στην είσοδο του Εκθετηρίου-Μουσείου υπάρχει ενημερωτικό ταμπλό για την ιστορία του ηλεκτροφωτισμού του χωριού μας. Στις ειδικές προθήκες του φιλοξενούνται εκθέματα της καλλιτεχνικής μας βιοτεχνίας (κεραμικής και ξυλογλυπτικής). Τα κεραμικά είναι έργα μαθητών του ΤΕΕ Αγιάσου, που ιδρύθηκε το 1999, επί δημαρχίας Παναγιώτη Ηλ. Ψυρούκη, και εγκαινιάστηκε από τον τότε υπουργό Αιγαίου Νίκο Σηφουνάκη. Το ΤΕΕ Αγιάσου, που μετονομάστηκε σε ΕΠΑΣ Αγιάσου, σταμάτησε να λειτουργεί το 2007, λόγω των δυσχερών προοπτικών που δημιούργησαν οι τότε θεσμικές αλλαγές στην Τεχνική – Επαγγελματική μας Εκπαίδευση. Ήταν το μοναδικό στη χώρα μας με την ειδικότητα της κεραμικής και ένα απ’ τα τέσσερα με την ειδικότητα της επιπλοποιίας. Το Εκπαιδευτήριο, υπό τη διεύθυνση του Κλεάνθη Δ. Κορομηλά, παρήγε πρωτοποριακό έργο και πέτυχε σημαντικές διακρίσεις σε πανελλήνιους διαγωνισμούς. Να προσθέσουμε ότι στις 30 Απριλίου 2011 ο αγαπητός δάσκαλος και δεινός συλλέκτης Παρασκευάς Ευστρ. Λιάκατος δώρισε τριάντα πέντε κεραμικά στο Δημοτικό Εκθετήριο-Μουσείο, έργα των Γιάννη Αναστ. Χατζηγιάννη, Νίκου Ηλ. Κουρτζή, Χριστόφα Ευστρ. Παραμυθέλη, Κλεάρχου Βασιλ. Καμπουρέλη, Μιχάλη Ευστρ. Βαλεντίνου.

Στον κυρίως χώρο του Μουσείου εκτίθενται καρναβαλικά κειμήλια, που προέρχονται από την υλοποίηση διαφόρων δράσεων προβολής και ανάδειξης του αγιασώτικου καρναβαλιού, που ήταν πολύχρονος στόχος του Πολιτιστικού Καρναβαλικού Συλλόγου Αγιάσου «Ο ΣΑΤΥΡΟΣ». Tο αίτημα του Συλλόγου δέχτηκε να το ικανοποιήσει με την αριθμ. 109/1999 απόφασή του το τότε δημοτικό συμβούλιο Αγιάσου, επί δημαρχίας Παναγιώτη Ηλ. Ψυρούκη, και το νερό μπήκε στ’ αυλάκι. Έτσι, το 2001 υλοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι παρακάτω δράσεις: 1) Μεγέθυνση φωτογραφιών καρναβαλικών εκδηλώσεων σε κάπα-φιξ. 2) Παραγωγή κεραμικών αναμνηστικών με καρναβαλικές παραστάσεις, που ανατέθηκε στους Γιάννη Αν. Χατζηγιάννη και Δημήτρη Ι. Χατζηγιάννη, οι οποίοι, με το αξεπέραστο καλλιτεχνικό τους ταμπεραμέντο και την προσωπική τους πολύχρονη εμπειρία κατασκευής καρναβαλικών σκηνικών, φιλοτέχνησαν 25 κεραμικές πιατέλες με απεικονίσεις παλιών και νέων καρναβαλικών συγκροτημάτων, οι οποίες κοσμούν τις προθήκες με τα υαλοστάσια. 3) Έκδοση πακέτου οκτώ (8) αναμνηστικών καρτών με φωτογραφίες και στίχους καρναβαλικών εκδηλώσεων. 4) Έκδοση συνοπτικού οδηγού με τίτλο «Το αγιασώτικο καρναβάλι – Συνοπτική αναφορά στην ιστορία του εθίμου» (με κείμενα δικά μου και επιμελητή της έκδοσης τον τότε Αντιδήμαρχο Αγιάσου Αντώνη Ε. Βάλεση). Οι δράσεις αυτές συνέβαλαν στην παραπέρα διάδοση και προβολή του εθίμου μας και έγιναν αφορμή για πιο εμπεριστατωμένες μελέτες από διάφορους ερευνητές και επιστήμονες. Η υποδομή αυτή σε εκθεσιακό - πληροφοριακό υλικό, εμπλουτίστηκε το 2007 επί δημαρχίας Χρύσανθου Χρ. Χατζηπαναγιώτη, με την παραγωγή και άλλων μεγεθυσμένων σε κάπα-φιξ φωτογραφιών καρναβαλικών εκδηλώσεων, ύστερα από ένταξη σχετικού επενδυτικού σχεδίου στα Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ) του Υπουργείου Γεωργίας, και αποτελεί σημαντικό μέρος της φιλοξενούμενης σ’ αυτό το κτίριο έκθεσης. Την έκθεση συμπληρώνουν καρναβαλικές κατασκευές, στολές καρνάβαλων παλιών συγκροτημάτων, καθώς και εκδόσεις και έντυπο πληροφοριακό υλικό του Δήμου Αγιάσου, της ΤΕΔΚ Ν. Λέσβου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και του Αναγνωστηρίου Αγιάσου.

Μέσα από τις φωτογραφίες και τα εκθέματα του Μουσείου ανασταίνονται οι παλιοί καρνάβαλοι, οι πλουμιστάδες της ζωής μας, όπως τους αποκαλούσε ο Στρατής Π. Αναστασέλης. Οι απλοί άνθρωποι του λαού μας, οι ξωμάχοι της δουλειάς και του μόχθου, που έκαναν σκώμμα και περιγέλιο του καημούς της κερατοζωής κι έγραψαν με περίσσια αγάπη και μεράκι τη λαμπρή καρναβαλική μας ιστορία… Η έκθεση αυτή θα κρατά αναμμένο το καντήλι της θύμησης αξέχαστων ανθρώπων και ανεπίστροφων εποχών. Από τα λαμπρά αριστουργήματα των περασμένων χρόνων ελάχιστα κειμήλια διασώθηκαν. Εξαιτίας ακριβώς της έλλειψης ενός κατάλληλου εκθεσιακού ή έστω αποθηκευτικού χώρου. Επιτέλους, όμως, βρέθηκε μια στέγη. Βέβαια, μέσα σ’ αυτούς τους τέσσερις τοίχους είναι αδύνατο να χωρέσει η τεράστια καρναβαλική μας ιστορία. Tο Καρναβαλικό αυτό Μουσείο δεν είναι παρά μια μινιατούρα των ονείρων μας. Κάναμε, όμως, την αρχή και η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Χτίσαμε το παρεκκλήσι. Οι νέοι σκυταλοδρόμοι της παράδοσης και νέοι διάκονοι της καρναβαλικής θρησκείας έχουν τώρα το κίνητρο να συνεχίσουν αυτή την προσπάθεια, μέχρι να χτιστεί η εκκλησιά, ο ναός που θα στεγάσει τα δημιουργήματα παλιών και νέων γενεών… Οι παλιότεροι, όσο βαστούνε τα κότσια μας, θα είμαστε στο πλευρό τους.

(Από την ομιλία του Παναγιώτη Μιχ. Κουτσκουδή, δημιουργού του Μουσείου, κατά την εκδήλωση των εγκαινίων του στι 28 Δεκεμβρίου 2010.)