Στα χνάρια του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου

Στα χνάρια του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου

Αϊ Δημήτρης - Περίτονο – Κόβελη – Πασπαλάς – Λάμπου Μύλοι – Έ(ν)θρονος – Καρύνη - Αγιάσος

Μια από τις ωραιότερες περιπατητικές διαδρομές της περιοχής μας είναι αυτή που ξεκινά από τον Αϊ Δημήτρη και ακολουθώντας τον ρου του ποταμού καταλήγει στον κάμπο του Ευεργέτουλα. Εντυπωσιακός ο καμβάς της φύσης, αλλά και τα υπολείμματα του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου σ’ όλο το μήκος της διαδρομής και ιδιαίτερα στη θέση «Πασπαλάς». Αναλυτικότερα:

Από την Αγιάσο κατηφορίζουμε στον Αϊ Δημήτρη είτε μέσω του αγροτικού δρόμου Αϊ Βασίλη – Κ’θαρίστιργιας είτε από τη διαδρομή Νεκροταφείο – Καστέλι – Καρκαβούρα) και παίρνουμε τον αγροτικό δρόμο προς  Περίτονο – Δίγα - Κόβελη – Πατέρα Κάμπο – Πασπαλά.

Ο γάργαρος χείμαρρος, που διαρρέει τη γραφική μικρή κοιλάδα του Αϊ Δημήτρη, φιδοσέρνεται ανάμεσα από μια εκπληκτικής ομορφιάς ρεματιά που αυλακώνει πυκνόβλαστες και καρποφόρες περιοχές και φτάνοντας στον κάμπο του Ιππείου χύνεται στον ποταμό Ευεργέτουλα. Το Περίτονο είναι η κλεισούρα που εκτείνεται από το Μύλο του Κοντέλη στον Αϊ Δημήτρη ως την μπαξεδομάνα Κόβελη. Είναι ίσως το ωραιότερο κομμάτι αυτής της μαγευτικής διαδρομής. Μπαίνοντας στη ρεματιά από τον Αϊ Δημήτρη, αριστερά μας έχουμε το πανέμορφο τσαμλίκι, που αναδύει τη βαριά μυρωδιά του ρετσινιού, και δεξιά μας το βλογημένο λιώνα. Περνάμε τον πύργο του Νικόλα Ταράνη κι αμέσως μετά, πάνω σε μια καμπή του ποταμού, ένας βραχώδης όγκος στεφανωμένος από δυο ογκόλιθους, που φαντάζουν σαν τις καμπούρες μιας καμήλας, ξεφυτρώνει στα πλευρά του υψώματος της Αφουράδας. Οι ελιές σκαρφαλώνουν ως τα ριζά του βράχου (Ράχτου τ’ Μαστραντουνά) και συναντούν τα πεύκα που ντύνουν τη ραχοκοκαλιά του βουνού.

p1010133.jpg

Πλησιάζουμε και σκαρφαλώνουμε. Βρύα φυτρώνουν στα πλευρά του πέτρινου γίγαντα βυζαίνοντας τον ασβεστόλιθο και κισσοί αναρριχώνται στο βράχο πατώντας στα κουφώματα και στις ρωγμές του. Μόλις καβαλικέψεις την κορφή του και η ματιά αγκαλιάσει τη γύρω περιοχή, αισθάνεσαι δέος! Απ’ αυτή την αετοφωλιά απολαμβάνεις με άφατο θαυμασμό τον υπέροχο καμβά του τοπίου. Το ανάγλυφο του εδάφους παρουσιάζει έντονες πτυχώσεις, διαγράφοντας τους απαλούς κυματισμούς μιας ποικιλοπράσινης θάλασσας. Η γυμνή κορφή του Ολύμπου δεσπόζει πάνω από τις δασωμένες βουνοκορφές. Ψηλά η ρεματιά είναι στενή, μα όσο κατηφορίζει προς τον κάμπο πλαταίνει και σχηματίζει εύφορες μικρές πατσάδες, σπαρμένες αφακιά και τριφύλλι. Από τη μια ροβολάνε στη ντερεδιά οι χρυσοπράσινες ελιές κι από την άλλη τα βαθυπράσινα πεύκα, λες και – ακούγοντας το κελάρυσμα του ποταμού – χυμούν να σβήσουν σ’ αυτόν την κάψα τους. Όμως το ποτάμι είναι πνιγμένο από τα θεριεμένα πλατάνια που δημιουργούν από πάνω του μια βαθύσκιωτη φυσική στοά κι από τις πικροδάφνες, που στολίζουν με τα ρόδινα άνθη τους τις όχθες του.  Πού και πού λυγερόκορμες λεύκες πυργώνουν το ανάστημά τους. Το βλέμμα, ακολουθώντας το ρέμα, κατηφορίζει ως τον κάμπο. Η αντηλιά θαμπώνει τον ανατολικό ορίζοντα, η ματιά ξαναγυρνά στα ψηλά. Στα καλύβια, που λουπάζουν κάτω από τη σκιερή αγκαλιά της οργιάζουσας φύσης, βρίσκουν απάγκιο οι ξωμάχοι του καθημερινού κάματου, που ποτίζουν με τον ιδρώτα τους τη γη για να καρπίσει.

Αφήνουμε το Ράχτου τ’ Μαστραντουνά και ροβολάμε προς τη ρεματιά. Πριν περάσουμε το ποτάμι και βγούμε στο δρόμο, μπορούμε να επισκεφτούμε το γεφύρι της Ανηραγίδας, που πήρε τ’ όνομά της από το όνομα της αρχαίας θεότητας–νύμφης των θαλασσών, ποταμών και λιμνών Νηρηίδος. Υπάρχουν ίχνη της χτισμένης βάσης του αύλακα μεταφοράς νερού, πάνω στην οποία έχτισαν μεταγενέστερη ξερολιθιά. Στις όχθες του ποταμού της Ανηραγίδας υπάρχουν οι δυο βάσεις τμήματος του ρωμαϊκού υδραγωγείου (η καμάρα έχει πέσει). Πεύκα έχουν αναπτυχθεί και στις δυο πλευρές του κτίσματος με κίνδυνο οι ρίζες τους να αποσυνθέσουν το δομικό ιστό.

pa077189.jpg

Ξαναβγαίνουμε στον αγροτικό δρόμο που κινείται παράλληλα με το ποτάμι και κατηφορίζουμε προς τον Ευεργέτουλα, περνώντας τα γεφύρια της Κόβελης και του Πατέρα Κάμπου. Θα βρεθούμε στην περιοχή «Κ’μάσα», πίσω από την Καρύνη, κι από κει στη θέση «Πασπαλάς», όπου θα κάνουμε στάση, για να θαυμάσουμε τις επονομαζόμενες «Καμάρες», εναπομείναντα τμήματα του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου, του μεγαλύτερου τεχνικού έργου της αρχαιότητας στη Λέσβο. Υπήρχαν  τέσσερις καμάρες, ύψους περίπου 20 μέτρων, αλλά σώζονται μόνον οι δύο, σε καλή σχετικά κατάσταση (για το ρωμαϊκό υδραγωγείο θα κάνουμε ειδική ανάρτηση στην ενότητα «Ιστορία» της κατηγορίας «Αγιάσος»).

Συνεχίζουμε για το γραφικό χωριουδάκι των Λάμπου Μύλων, όπου μπορούμε να ξαποστάσουμε, κι από κει ακολουθούμε το δρόμο για το γεφύρι της Έθρονου, όπου σταματάμε για να σβήσουμε τη δίψα μας στην πετρόχτιστη κοινόχρηστη βρύση. Η περιοχή πήρε το όνομά της από το ερειπωμένο βυζαντινό  εκκλησάκι της Παναγίας Ενθρόνου που βρίσκεται λίγο παραπάνω σ’ ένα μικρό ύψωμα απ’ όπου η ματιά αγκαλιάζει όλο το λεκανοπέδιο και φτάνει ως τον Κόλπο της Γέρας. Ο ποταμός Ευεργέτουλας διαρρέει τον κάμπο και αρδεύει τις εκτάσεις του με το πλούσιο δίκτυο των παραποτάμων του. Η κοίτη του φιδοσέρνεται ανάμεσα στα βαθύσκιωτα πλατάνια και τις λυγερόκορμες λεύκες που φύονται στις όχθες του ακολουθώντας τον ρου του ως τις εκβολές. Πύργοι και ντάμια στα ξέφωτα, στήλες γκρίζου καπνού που ανυψώνονται στον ουρανό και φωνές που αντιλαλούν από παντού μαρτυρούν τον καλλιεργητικό οργασμό που επικρατεί ολοχρονίς στον κάμπο.

Από την Έθρονο βγαίνουμε στη δροσόλουστη Καρύνη και ανηφορίζουμε τη λιθόστρωτη πατουμένη που μας βγάζει στο Σταυρί.