Γενικά στοιχεία

Η σημερινή Δημοτική Ενότητα Αγιάσου (τέως Δήμος Αγιάσου) βρίσκεται στο Δήμο Λέσβου του Νομού Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και αποτελείται μόνο από τη Δημοτική Κοινότητα Αγιάσου, γιατί το ορεινό κεφαλοχώρι με τη διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας το 1999 (Καποδίστριας 1) δεν συνενώθηκε με άλλους ΟΤΑ. Η συνολική έκταση της διοικητικής περιφέρειας είναι 79.900 στρέμματα.

Σύμφωνα με την εθνική απογραφή πληθυσμού του έτους 2011 έχει πραγματικό πληθυσμό 2.373 κατοίκων. Αποτελείται από τέσσερις (4) οικισμούς με τον παρακάτω αντίστοιχο πληθυσμό: Αγιάσος (η) 2.320 κάτοικοι, Σανατόριο (το) 46 κάτοικοι, Καρύνη (η) 6 κάτοικοι και ΜεγάληΛίμνη (η) 1.

Η Αγιάσος δημιουργήθηκε στη θέση όπου έφτιαξε τη σκήτη του ο ιερομόναχος Αγάθων ο Εφέσιος, που ήρθε το 803 μ.Χ. από τα Ιεροσόλυμα φέρνοντας μαζί του το εικόνισμα της Παναγίας «Αγία Σιών» και άλλα ιερά κειμήλια. Το 1170 μ.Χ. στο μέρος που έθαψαν τον Αγάθωνα, διακόσια μέτρα παραπάνω από την κοίτη του χειμάρρου όπου ήταν η σκήτη του και για να αποφεύγονται οι ζημιές από τις καταστροφικές πλημμύρες του, χτίστηκε η πρώτη εκκλησία – μοναστήρι, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε σταδιακά ο οικισμός.Ο οικισμός Αγιάσου είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός με το από 19.10/13-11-1978 Π.Δ. (ΦΕΚ 594/Δ΄/13-11-1978).

Η οικονομία της συγκροτήθηκε γύρω από δύο κύριους άξονες: α) τη γεωργική παραγωγή και β) τη βιοτεχνία.

Έχει πολύ πλούσια πνευματική και πολιτιστική παράδοση, γι’ αυτό και δίκαια θεωρείται η «μάνα του λεσβιακού λαϊκού πολιτισμού». Κιβωτός της μεγάλης λαογραφικής της κληρονομιάς είναι το Αναγνωστήριό της που ιδρύθηκε το 1894 και μέχρι σήμερα αναπτύσσει σημαντικότατη εθνική, κοινωνική και καλλιτεχνική δράση.

Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις ανατολικές παρειές του όρους Όλυμπος (968 μ.) και έχει υψόμετρο που κυμαίνεται από 400 μ. έως 450 μ. Ανυπέρβλητο φυσικό στολίδι του ορεινού όγκου του Ολύμπου και κυρίαρχη φυτοκοινωνία του είναι ένα μη αυτοφυές δάσος καστανιάς έκτασης 11.000 στρεμμάτων, που αποτελεί οικότοπο με περιορισμένη εξάπλωση στο Αιγαίο και ενδιαίτημα σημαντικών γαιοφύτων. Πολλά είδη της πανίδας και της χλωρίδας του προστατεύονται τόσο από την Ελληνική όσο και από την Κοινοτική Νομοθεσία (Π.Δ. 67/81, οδηγία 92/43/ΕΟΚ). Ο ορεινός όγκος του Ολύμπου είναι ενταγμένος στον επίσημο κατάλογο βιοτόπων του CORINE - Land Cover. Επίσης, είναι τμήμα της περιοχής με την ονομασία «Κόλπος Γέρας, Έλος Ντίπι και Όρος Όλυμπος» που περιλαμβάνεται στον επιστημονικό και εθνικό κατάλογο του ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών «Νatura 2000» (με τον κωδικό GR4110005). Έχει επίσης χαρακτηριστεί ως «Σημαντική περιοχή για τα πουλιά (ΙΒΑ)». Υπάρχουν 12 είδη ορχιδέας, ευαίσθητα, προστατευόμενα από τη Συνθήκη CITES, σπάνια όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Ο ορεινός όγκος Ολύμπου είναι η χλωριδικά πιο ενδιαφέρουσα περιοχή της Λέσβου, από άποψη τόσο αριθμού ειδών όσο και παρουσίας ελληνικών ενδημικών και σπάνιων ειδών. Διαθέτει μεγάλο αριθμό τύπων οικοτόπων (συγκαταλέγεται στο 7% των περιοχών του δικτύου «Φύση 2000» με τη μεγαλύτερη ποικιλία οικοτόπων), αλλά και σημαντικών ειδών (συγκαταλέγεται στο 17% των περιοχών με μεγαλύτερους αριθμούς σημαντικών ειδών). Σήμερα πολλοί ντόπιοι και κυρίως ξένοι τουρίστες επισκέπτονται την Αγιάσο, για να θαυμάσουν και να μελετήσουν τον ανυπέρβλητο αυτό πλούτο των δασών του Ολύμπου, που αποτελούν χωρίς υπερβολή ένα βοτανικό παράδεισο.